Giardia
Wanneer groepen katten in dichtbevolkte situaties worden gehuisvest, zoals in catteries, kunnen infectieziekten en parasieten eerder problemen veroorzaken. Hoe groter het aantal dieren (overbevolking), des te groter wordt de kans dat stress een rol gaat spelen en de dieren gevoeliger worden voor infecties. Vooral parasieten, waarvan de eitjes direct besmettelijk zijn voor andere dieren, kunnen dan een rol gaan spelen. Hiervan is een eencellig zweepdiertje (protozo) Giardia duodenalis (ook G. intestinalis of G. lamblia genoemd) een voorbeeld. Deze parasiet bevindt zich in het maagdarmkanaal en veroorzaakt hier verstoringen bij de vertering en de absorptie van voedingsstoffen. Het darmepitheel wordt aangetast en er treedt diarree op. Giardia vermeerdert door tweedeling elke 12 uur en wordt 1 tot 2 weken na infectie weer uitgescheiden met de ontlasting in de vorm van zeer resistente cysten. De infectie vindt weer plaats door opname van deze cysten van plekken waar ontlasting mee in contact is gekomen.

Giardia-infecties
Men heeft de indruk dat er steeds vaker problemen met diarree in catteries wordt gezien. De kans is groot dat dit wordt veroorzaakt door Giardia. In de literatuur wordt gemeld dat ongeveer 5% van de kattenpopulatie besmet is met Giardia (in Nederland 2%), maar dat dit percentage in catteries tot wel 10 keer hoger kan liggen! Het merendeel van de de infecties verloopt symptoomloos, zoals bij oudere katten die weerstand hebben. Het zijn vooral de jonge dieren (kittens) die grote hoeveelheden stinkende, lichtgekleurde (vaak groenig), waterige diarree kunnen produceren. Meestal chronisch, soms met afwisselende periodes. Vanzelfsprekend groeien deze dieren slecht en zijn ze vaak gevoeliger voor luchtweginfecties. De verklaring voor het feit dat vooral de kittens klinische verschijnselen vertonen is omdat het immuunsysteem nog onvoldoende is ontwikkeld. Bij dieren die wel in staat zijn om weerstand op te bouwen, kan de infectie vanzelf lijken te verdwijnen. Echter wanneer de kat in een periode van minder weerstand zit door bijv. stress, zwangerschap, andere ziekte etc. etc. dan kan de Giardia weer de kop opsteken.

Diagnostiek
Giardia werd tot voor kort in de meeste gevallen niet gediagnosticeerd, omdat de cysten niet in de ontlasting zijn te vinden, tenzij er speciale kleuringstechnieken of diagnostische tests werden gebruikt. Soms kon men in verse diarree onder de microscoop nog bewegende parasieten vinden vlak voordat ze ingekapseld worden als cyste, maar ze werden ook vaak gemist. Sinds enige tijd heeft de dierenarts een redelijk betrouwbare snaptest waarmee aantonen veel eenvoudiger is geworden.

Behandeling en preventie
Wanneer is aangetoond dat Giardia aanwezig is, is het beste advies om alle dieren te behandelen. Tegen de parasiet zijn metronidazol en fenbendazol werkzaam. Van metronidazol (Metrazol(r) en Stomorgyl(r)) is bekend dat het soms neurologische bijwerkingen kan veroorzaken in hoge doseringen of bij langdurige behandeling en er wordt geadviseerd om het niet aan drachtige of zogende dieren te geven. Fenbendazol werkt o.h.a. erg goed maar ook deze mag niet in het begin van dracht gegeven worden.
Fenbendazol (Panacur Tabletten) is een ontwormingsmiddel voor honden en katten waarvan ook werkzaamheid is aangetoond tegen Giardia. Er dient 3-5 dagen behandeld te worden in de geadviseerde dosering. 3 dagen is een onderhoudsdosis, 5 dagen is een behandelingsdosis, dus bij een actieve besmetting. Het geven van andere antibiotica is zelden noodzakelijk. Bovendien wordt het risico gelopen dat de normale bacterieflora in de darm ervan doodgaat, wat weer blijvende diarree tot gevolg heeft. Wanneer de lichamelijke toestand van het dier nog goed is kan een lichtverteerbaar dieet worden gegeven in kleine hoeveelheden verdeeld over de dag. Het meest eenvoudige is hiervoor een uitgebalanceerd hypoallergeen dieetvoer te gebruiken (bij de dierenarts verkrijgbaar) dat weinig vet en lactose bevat en een juist gehalte aan voedingsvezel. Naast behandeling van de dieren is het advies om veelvuldig de omgeving, voedselbakjes, ligbedjes, borstels en kattenbakken te reinigen en te desinfecteren. Eventueel kan er bij nieuwe dieren standaard een behandeling tegen Giardia worden gegeven. Soms moet je de behandeling na een week of 2 nogmaals herhalen omdat de moeilijk bereikbare cysten dan weer uitgescheiden kunnen worden.
Giardia-infecties worden momenteel beschouwd als de meest voorkomende parasitaire infectie van mens en dier. Het wordt beschouwd als besmettelijk voor de mens (vooral kinderen), waar het ook kan leiden tot diarreeklachten. Het in acht nemen van hygiëne is daarom belangrijk. Maar dat geldt natuurlijk altijd al voor het opruimen van iedere soort ontlasting.

Ontworming
Is het zo dat het bekend is dat je katten Giardia hebben gehad, dan kan het zinvol zijn met de periodieke ontworming standaard 3 dagen achtereen Panacur te gebruiken. Panacur is een volledig ontwormingsmiddel (spoelwormen, haakwormen, zweepwormen, lintwormen) met als voordeel dat je ook gelijk de Giardia de kop indrukt. Het is verkrijgbaar in suspensie, pasta en tabletten. De suspensie en de pasta smaken erg vies en deze moet je in de bek toedienen. De tabletten kan je verpulveren en door het eten mengen. Hier eten zelfs de moeilijkste eters het met hun diner op.

Besmetting
Het is bekend dat katten met een actieve besmetting van Giardia (dus diarree hebbende) andere katten, dieren of mensen via de ontlasting kunnen besmetten. Tot nu toe is het onbekend of een drager met een passieve besmetting (dus wel ooit besmet geweest, maar geen uiterlijke verschijnselen als diarree) op dat moment ook besmettelijk is voor andere katten, dieren of mensen.
Helaas blijkt keer op keer dat dierenartsen niet alert genoeg reageren op deze parasiet. Ze kennen alleen de cijfers uit de literatuur en denken vooralsnog dat het een zeldzame besmetting is. Niets blijkt minder waar helaas...
Wanneer de dierenarts een kat met langdurige, hardnekkige diarree als patiënt ziet en deze kat is enige tijd daarvoor in een dichtbevolkte huisvesting zoals bijv. een cattery, asiel, particuliere opvang, vakantiepension enz. is geweest, of in aanraking is gekomen met een andere kat die ooit in een dergelijke opvang is geweest, dan moet de dierenarts toch echt serieus Giardia in overweging nemen. Het traject kan natuurlijk ook veel ingewikkelder zijn, aangezien een drager evt. een ander dier kan besmetten, dat vervolgens ook drager wordt en zo evt. de besmetting kan doorgeven zonder dat er in het nabije verleden van de kat met klachten sprake was van een dichtbevolkte huisvesting.
Heb je een dierenarts die niet meewerkt, Panacur kun je zelf via diverse sites online bestellen zonder recept. Uiteraard geldt bij geen resultaat, alsnog naar je (of een andere) dierenarts!

Probiotica
Aangezien Panacur een heftige behandeling voor de darmen is, kan het verstandig zijn tot een aantal weken na de behandeling probiotica aan het voer toe te voegen. Er zijn verschillende soorten probiotica. De beste resultaten hebben wij met onze eigen probiotica bereikt. 1/3 sachet Threelac per kat per dag door het voer. Tot nu toe eet elke kat het moeiteloos op.

Ervaring
Giardia is een vervelende parasiet maar niet vervelender dan de meeste wormeninfecties. Het is goed behandelbaar met Panacur. Zolang je alert blijft, het snel genoeg in de gaten hebt en behandelt, is er niet zo veel aan de hand. Zeker wanneer je bij de periodieke ontworming Panacur gebruikt en nieuwe katten ook hiermee behandelt, is het absoluut te overzien. Een actieve besmetting Giardia mag je niet laten versloffen. Een kat kan er erge buikpijn van krijgen en schrikmakend ziek van worden. Maar dat geldt ook voor sommige worminfecties. Gelukkig zal je bij behandeling met Panacur vaak al binnen 2 dagen een aanzienlijke verbetering bemerken. Het is wel van belang dat je de volledige 5 dagen behandeling volmaakt i.v.m. mogelijke resistentie.
Officieel moet je alle katten in je huishouden standaard tegelijkertijd behandelen, of je andere katten nu verschijnselen vertonen of niet. Ik behandel alleen de oudere katten met verschijnselen en alle kittens, verschijnselen of niet. Omdat ik standaard periodiek ontworm met Panacur vind ik een extra behandeling bij oudere katten zonder diarree niet nodig en extra belastend. Uiteraard, indien mijn oudere katten alsnog aan de diarree gaan, worden ze alsnog behandeld. Maar meestal hebben ze een goede weerstand opgebouwd en is een extra behandeling niet nodig. Zwangere katten mogen niet behandeld worden. Zogende katten na overleg met de dierenarts.
Indien mogelijk gebruik ik een babybillendoekje om het kontje (en wanneer nodig de pootjes) van een kat die net op de bak is geweest met diarree, af te vegen. De ontlasting schep ik gelijk uit de bak. Herbesmetting valt op deze manier nooit helemaal te voorkomen maar het zal ongetwijfeld iets helpen.

Tritrichomonas foetus
Een kat met af en aan vage diarreeklachten kan ook last hebben van een andere parasiet: Tritrichomonas foetus. Afgekort tot T. foetus of TTF. In Amerika en Engeland is dit een veel voorkomend probleem. Hou dit in gedachten bij katten die via via in aanraking zijn gekomen met geïmporteerde katten of zelf uit het buitenland komen. Veel dierenartsen zijn (nog) niet op de hoogte van deze vervelende parasiet.

Ondertussen hier in Nederland, wordt hij ook steeds vaker aangetroffen. Maar eigenlijk alleen omdat er meer bewustwording optreedt en er, hier en daar, meer dierenartsen op de hoogte worden gebracht van deze parasiet. Er wordt dus vaker getest. Hoe meer testen er bij individuele katten worden afgenomen, hoe vaker je een positief resultaat zult aantreffen. Via een ontlastinglaboratoriumtest krijg je zekerheid.

Veel fokkers testen niet op deze parasiet. Gelukkig is het een zichzelf limiterende aandoening, oftewel de symptomen stoppen op een gegeven moment vanzelf binnen een maand tot 2 jaar. Wel kan een kat dan drager worden. Levensbedreigend is hij ook niet. Katten met deze parasiet blijven normaal doorgroeien en lijken er niet veel last te hebben behalve dat ze aan de kunnen diarree zijn.

Waar de parasiet precies vandaan komt is onbekend. Hij zit o.a. in vogels, in katten buiten en in vee. In theorie zou je hem, net als vele andere parasieten, aan je schoenen mee naar binnen kunnen nemen. Veel katten die een periode van diarree hebben gehad ergens in hun leven, en hier overheen gegroeid zijn, kunnen mogelijk dragers (en dus voor andere katten besmettelijk) zijn.

De behandeling is lastig. Het enige middel dat effectief is, is ronidazol. Echter ronidazol is niet geregistreerd voor katten en er moet daarom voorzichtig mee worden omgegaan vanwege de mogelijke bijwerkingen. Het smaakt erg bitter maar vermengd met slagroom en vanillevla gaat het toedienen redelijk. Je kunt indien nodig een houdgreep of dwangbuis gebruiken. Draag handschoenen, het is zeer giftig voor mensen. Dit is ook de reden waarom het hier in Nederland niet tot nauwelijks in capsules te verkrijgen is. Apotheken mogen het niet tot capsules verwerken behalve in een speciale zuurkast.

Ik heb alle katten tegelijkertijd behandeld. Zwangere of zogende katten mogen niet behandeld worden. Kittens worden alleen behandeld indien de aparte ontlastingtest voor hen positief is. En dan pas vanaf minimaal 12 weken omdat ronidazol een heftig middel is.

Meer info over T. foetus en ronidazol kan je hier lezen.

Let op! 3 dagen per kat ontlasting verzamelen en in de koelkast bewaren. Niet in de vriezer. Vraag naar de PCR (DNA) test bij je dierenarts. Let op de juiste dosering per kilogram kat. Een te hoge dosis kan neurologische verschijnselen veroorzaken, een te lage dosis hoeft niet afdoende te helpen. Je krijgt als het goed is een bijsluiter bij je flesjes. Reken de opgegeven dosering na. Je zult helaas niet de eerste zijn waarbij de dierenarts te hoog heeft gedoseerd.

Na behandeling van T. foetus is het zinloos direct weer te laten testen. Door de behandeling is het de bedoeling dat de parasiet doodgaat maar dit betekent nog niet dat alle resten al uit de darmen zijn. Indien de al dode parasiet nog steeds wordt uitgescheiden, zal de PCR test die het DNA van de parasiet in de ontlasting aantoont mogelijk voor een vals-positieve test zorgen.
Ook is het mogelijk dat een deel van de parasieten de behandeling wel heeft overleefd maar te weinig om precies op de verzameldagen uitgescheiden te worden. Dat kan zorgen voor een vals-negatieve test en de parasiet krijgt weer de kans zich te vermeerderen. Minimaal 2 à 3 maanden na de laatste behandeldag kun je opnieuw testen. Is het resultaat negatief dan kan je ervan uitgaan dat de behandeling gelukt is. Is het resultaat nog positief dan (helaas) weer behandelen.


Het Giardia probleem speelde tot enkele jaren geleden nog nauwelijks in Nederland. We vrezen dat het met de Tritrichomonas foetus wel eens dezelfde kant kan opgaan.

Heb je eenmaal te maken gehad met één van deze of andere parasieten, wees gewoon eerlijk. Mocht je kat ooit gaan verhuizen, breng dan ajb de nieuwe eigenaren op de hoogte van de mogelijkheid dat je kat deze parasiet(en) met zich mee kan dragen. Het is geen schande en je helpt je kat en de evt. aanwezige katten in het nieuwe huis er alleen maar mee!

Meer info:
Giardia
T. foetus
Universiteit van Utrecht Faculteit der Diergeneeskunde
Dierenkliniek Wilhelminapark
Houdgreep/dwangbuis

Counter